Cultuurbezoek
90% van de Brabanders heeft het afgelopen jaar minstens een keer een bezoek gebracht aan culturele activiteiten. 66% bracht minstens één keer een bezoek aan erfgoed.
Bezoek aan moderne podiumkunst en het museum populairder dan festival en bibliotheek
Vooral optredens van
Brabanders reizen voor museum, festivals en dansvoorstellingen buiten de eigen provincie en naar het buitenland
Inwoners van Brabant bezoeken culturele activiteiten in Nederland, in het buitenland én online. Binnen de eigen gemeente is de bibliotheek de plek die het meest bezocht wordt. Dance- of housefeesten en cabaretvoorstellingen wordt vaak buiten de eigen gemeente bezocht. Buiten de eigen provincie bezoeken zij voornamelijk musea, beurzen en conferentie zoals Comic Con en festivals. In het buitenland zien we voornamelijk museumbezoek (25%) en bezoek aan beeldende kunst op een openbare plek (24%).
Cultuurbezoek zorgt voor plezier en ontspanning. Financiën zijn naast gebrek aan interesse een reden om geen cultuur te bezoeken.
Brabanders bezoeken cultuur voornamelijk voor plezier (85%) en ter ontspanning (64%). Het brengen van een bezoek aan een culturele activiteit wordt vaak gecombineerd met andere activiteiten. Zo combineren zij dit met lunchen of dineren (63%) of op het terras zitten (48%). Bijna één derde van de Brabanders combineert het bezoeken van een culturele activiteit met een (stads-)wandeling (31%), winkelen (30%) of een overnachting in bijvoorbeeld een B&B (29%).
De voornaamste reden om geen culturele activiteiten te bezoeken is omdat men er geen interesse in heeft (40%). Ook spelen financiële redenen een rol: 33% geeft aan er geen geld voor te hebben.
Bibliotheekbezoek met verschillende doelen: lenen nog steeds op één.
De bibliotheek heeft meer functies dan alleen het lenen van boeken, al is en blijft dit wel de voornaamste reden dat Brabanders de bibliotheek bezoeken. In 2017 zagen we een verschuiving in de motieven om een bibliotheek te bezoeken: van het lenen van materiaal naar het ontmoeten van mensen en het deelnemen aan activiteiten. In de jaren daarna stabiliseert deze trend. Een afname zien we in bibliotheekbezoek voor persoonlijke ontwikkeling: in 2017 kwam nog 28% om deze reden naar de bibliotheek, in 2023 is dat 16%. De bibliotheek is nog meer ontdekt als een plek om rustig te verblijven en te lezen (37%).
Cultuurbeoefening
78% van de Brabanders heeft het afgelopen jaar minstens één keer zelf een culturele activiteit gedaan. Laten we het spelen van games en het maken van content buiten beschouwing, dan deed 64% minstens een keer zelf een culturele activiteit. 36% deed minstens één keer aan een vorm van erfgoedbeoefening.
Cultuur beoefenen brengt plezier en ontspanning
Van de Brabanders die aangeven aan cultuurbeoefening te hebben gedaan, doet 80% dit voor hun plezier, en tweederde ter ontspanning. Net als bij bezoek zien we dat de 22% van de Brabanders die niet aan cultuur heeft gedaan, vooral geen interesse heeft in kunst, cultuur en erfgoed.
Gamen veruit het meest populair, ook muziek en beeldende kunst in trek.
Veruit de meest populaire vorm van cultuurbeoefening is het spelen van videogames: meer dan de helft van de Brabanders heeft dit in het afgelopen jaar gedaan. Na gamen is het doen aan een vorm van beeldende kunst het meest populair: bijna een derde van de Brabanders doet dit. In de landelijke cijfers waarin we Brabant kunnen vergelijken met andere provincies zien we een iets lager percentage van Brabanders dat aan beeldende kunst doet (21%). Brabant scoort hierin laag (elfde plek) ten opzichte van de andere provincies.
Een andere populaire kunstvorm in Brabant is muziek maken en dan specifiek door te zingen, meer dan een kwart heeft dit gedaan in het afgelopen jaar. Bijna een vijfde van de Brabanders heeft een instrument bespeeld. De landelijke cijfers laten minder rooskleurig beeld zien, hierin zien we dat slechts één op de tien Brabanders een instrument bespeeld en slechts 5% aan zingen doet. Brabant scoort hierin laag, respectievelijk de tiende en elfde plek ten opzichte van de andere provincies. Na gamen, het maken van beeldende kunst en zingen is het doen van erfgoedonderzoek populair onder Brabanders
Het beoefenen van beeldende kunst, het maken van muziek (en dan specifiek zingen) en het doen van historisch onderzoek blijkt populairder dan het creëren van online content. Bijna een kwart van de Brabanders maakt content voor bijvoorbeeld Youtube, Instagram of Tiktok. Online livestreamen gebeurt in mindere mate: iets meer dan een tiende van de Brabanders heeft dit in het afgelopen jaar gedaan.
Het in stand houden van een lokale, regionale of nationale traditie, gebruik of ambacht is minder populair onder Brabanders. Vormen van podiumkunst zijn onder Brabanders het minst populair om te beoefenen. De landelijke cijfers laten een hoger percentage van beoefening van toneel, musical, ballet en dans zien. Brabant staat op de achtste plek ten opzichte van andere provincies.
Weinig cultuurbeoefening via een vereniging en overgrote deel zonder traditionele les
Van de 78% Brabanders die in het afgelopen jaar aan cultuurbeoefening deed, was 12% aangesloten bij een vereniging of stichting. 9% was aangesloten bij een informele groep die zelf alles regelt. Acht op de tien Brabanders die aan cultuurbeoefening deed geeft aan niet bij een groep aangesloten te zijn. Bij erfgoedbeoefening zien we eenzelfde beeld.
70% van de inwoners die aan cultuurbeoefening deed, deed dat zonder les te volgen. Lessen worden het meest gevolgd voor het spelen van instrumenten. Daarna komen beeldhouwen, boetseren, potten bakken, sieraden maken of textiele werkvormen en dans. Voor het beoefenen van de meer modernere vorm van cultuur wordt in veel mindere mate les gevolgd.
Bijna de helft van de Brabanders heeft de eigen woonruimte gebruikt voor cultuurbeoefening. Andere ruimtes, zoals het theater, de buitenruimte of het buurthuis, worden een stuk minder vaak gebruikt. Opvallend is dat van de faciliteiten die bestemd zijn voor culturele activiteiten, zoals het verenigingsgebouw, het centrum voor de kunsten, de muziek- of dansschool, het minste gebruik wordt gemaakt.
Online les in trek bij Brabanders
Iets meer dan de helft van de Brabanders deed aan online cultuurbeoefening. Iets meer dan een tiende deed dit door samen online cultuur te beoefenen (muziek maken, toneelspelen etc.). Eveneens een tiende deed dit via speciale apps, zoals Simply Guitar of Piana en Star Art. Eerder zagen we dat de meeste Brabantse cultuurbeoefenaars dit doen zonder lessen. Online vormen van les, zoals het bekijken van een lesvideo, webinar of livestream lijken iets populairder.
Mediaconsumptie
Hier kijken we naar de meest passieve en toegankelijke vorm van cultuurconsumptie, namelijk mediagebruik.
Veel mediagebruik onder Brabanders en dan met name films, series en video’s via streamingsdiensten
85% van de Brabanders gebruikte in het afgelopen jaar media voor cultuurconsumptie. Zo kijkt 70% van de Brabanders online video’s via bijvoorbeeld YouTube, Instagram of TikTok). Eveneens ruim 70% kijkt naar films of series via online streamingsdiensten (zoals Netflix, Videoland of Disney+). 65% van de Brabanders luistert muziek via online streamingsdiensten, zoals Spotify, Apple Music of online radio; een kwart luistert dagelijks. Een minder grote groep, maar nog steeds een flink aandeel van de Brabanders, kijkt minstens een keer per jaar naar livestreams, namelijk 43%. Ongeveer evenveel Brabanders luisteren podcasts en kijken minstens een keer in het jaar thuis naar online films van filmhuizen en bioscopen.
Gedrukte boeken nog altijd het meest populair onder Brabanders
72% van de Brabanders las in het afgelopen jaar minimaal één keer in een boek (zowel gedrukte boeken als e-books en luisterboeken). De landelijke cijfers, waarin we Brabant kunnen vergelijken met de andere provincies, laten eenzelfde percentage zien. In andere provincies blijkt men nog meer te lezen: Brabant scoort met een elfde plek lager dan veel andere provincies. Gedrukte boeken zijn nog altijd het meest populair: bijna tweederde van inwoners die aangaven te lezen deed dat in een gedrukt boek. Een derde van de Brabanders las minstens een keer in een e-book. Luisterboeken zijn het minst populair: 15% geeft aan minstens een keer een luisterboek te hebben beluisterd. Slechts 2% was lid van een leesclub.
Lidmaatschap en steun
Weinig lidmaatschap met een verdere daling vanaf 2021
Eerder zagen we dat slechts twee op de tien Brabanders lid is van een formele of informele groep voor cultuurbeoefening. Vragen we iets breder uit, ook naar lidmaatschap van bibliotheek en bijvoorbeeld een belangenorganisatie, dan zien we dat drie op de tien Brabanders lid is van een culturele organisatie. Over de tijd heen zien we dat het percentage Brabanders dat lid is van een culturele organisatie, Vrienden van.., bibliotheek, carnavalsvereniging én historische vereniging afneemt. Op veel fronten is in 2021 een daling is ingezet die in 2023 óf op het 2021-niveau gebleven is, of nog enkele procentpunten gedaald is.
Bij een vergelijking met de landelijke cijfers is vanwege verschillende variabelen voorzichtigheid geboden. Deze cijfers, die compleet zijn tot en met 2022, nuanceren het bovenstaande beeld. Het bibliotheeklidmaatschap daalt tot en met 2021. In 2022 stijgt het aantal leden licht, ook in Brabant. Brabant daalt wel in positie ten opzichte van de andere provincies, van plek negen naar plek tien. Het percentage dat lid, vrijwilliger en/of donateur is van een culturele vereniging of hobbyclub stijgt in de landelijke cijfers in 2022 licht (zowel landelijk als in Brabant), na een daling in de jaren daarvoor. Brabant scoort hierin onder gemiddeld (plek zeven) ten opzichte van de andere provincies. Bekijk hier de landelijke registratiecijfers:
Ook steun aan een culturele organisatie daalt vanaf 2021
Drie op de tien Brabanders geeft aan een cultureel evenement of culturele organisatie te steunen. De meesten van hen doen dit door geld te doneren (17%) of vrijwilligerswerk te doen (11%). Net als bij het lidmaatschap van culturele organisaties, zien we een scherpe daling in de percentages Brabanders die de cultuursector steunen sinds 2021. In 2023 stabiliseert dit.
Vrijwilligerswerk vooral binnen popmuziek en erfgoed
De Brabanders die aangeven vrijwilligerswerk te doen, doen dit binnen verschillende cultuurdisciplines. Vrijwilligerswerk zien we vooral bij organisaties als een festival, bibliotheek, museum en amateurkunstvereniging.
Overlappende rollen
Bezoek, beoefening en ondersteuning zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. We richten ons hier op de vraag in hoeverre Brabanders meerdere rollen aannemen. Zijn bezoekers ook ondersteuners? En komt het vaak voor dat mensen zowel ondersteunen als bezoeken en beoefenen?
Om tot percentages te komen, is gekeken naar alle respondenten die aangegeven hebben minstens één keer in het afgelopen jaar cultuur en/of erfgoed bezocht, beoefend of ondersteund te hebben. Alle soorten cultuur en erfgoed zijn meegenomen.
Drie op de tien Brabanders is beoefenaar, bezoeker én ondersteuner
We zien dat 28% van de Brabanders kunst en erfgoed bezoekt, beoefent én ondersteunt. 51% van de Brabanders is zowel beoefenaar als bezoeker, maar heeft geen ondersteuning aan de culturele sector geboden in het afgelopen jaar. Het is voorstelbaar dat deze mensen potentieel wél de culturele sector willen ondersteunen in de toekomst, want de combinaties van bezoek en ondersteuning, en beoefening en ondersteuning komen weinig voor. Dat iemand zowel bezoekt als beoefent lijkt een voorwaarde te zijn voor veel mensen om ook te (gaan) ondersteunen. 11% heeft alleen de rol van bezoeker en 4% alleen de rol van beoefenaar. Vrijwel niemand ondersteunt enkel de culturele sector, zonder daarbij ook óf te beoefenen, of te bezoeken.
Waardering voor kunst, cultuur en erfgoed
Tevredenheid met cultuuraanbod stijgt
Tussen 2015 en 2023 is een consistente, lichte stijging te zien van de rapportcijfers op vrijwel alle aspecten van het cultuuraanbod. Het totale cultuuraanbod, zoals tentoonstellingen, concerten en bibliotheken, wordt door Brabanders beoordeeld met een 7,4. Kijken we naar specifieke aspecten van het cultuuraanbod, dan worden kwaliteit (zoals verhouding prijs/kwaliteit, de locatie, service en sfeer) en bereikbaarheid het hoogst gewaardeerd. Iets minder tevreden zijn Brabanders met de zichtbaarheid (of je gemakkelijk te weten kunt komen wat er te doen is) en de prijs van het cultuuraanbod in de provincie.
Brabanders vinden kunst, cultuur en erfgoed belangrijker voor de samenleving dan voor zichzelf als individu
Ruim 40% van de Brabanders geeft aan dat kunst, cultuur en erfgoed belangrijk zijn voor hen persoonlijk. Veel meer Brabanders, namelijk 70%, vinden kunst, cultuur en erfgoed belangrijk voor de gehele samenleving. Dit percentage daalt de afgelopen jaren. Vooral het belang dat aan erfgoed wordt gehecht daalt sterk. Deze daling is in de afgelopen jaren scherper voor het belang dat aan erfgoed gehecht werd, dan voor het belang dat aan kunst en cultuur gehecht wordt.
Drie op de tien Brabanders vindt cultuurbeoefening en/of cultuurbezoek een belangrijk onderdeel van het leven
Het percentage Brabanders dat aangeeft dat het beoefenen van cultuur voor hen belangrijk is, is relatief stabiel en ligt in 2023 op 32%. Bij cultuurbezoek zien we een sterke daling tussen 2023 (28%) en de periode daarvoor (+/- 45%). Bezoek lijkt een minder belangrijk onderdeel van het leven te vormen. Mogelijk komt dit door aanpassingen in antwoordcategorieën in verband met het actualiseren van de vragenlijst. In de volgende editie zal blijken of dit percentage aanhoudt.
Tevredenheid over voorzieningen in de buurt is stabiel in de afgelopen jaren
Slechts één op de tien Brabanders geeft aan dat er te weinig voorzieningen voor kunstzinnige of creatieve hobby’s in de omgeving zijn. Na wat wisselende percentages tot en met 2017, liggen deze percentages sinds de meting in 2019 op dezelfde lijn – zo ook in 2023.
Brabanders willen graag een bibliotheek dichtbij, in hun eigen wijk of dorp. De helft heeft een voorkeur voor verenigingen en gezelschappen in de nabije omgeving. Lessen, workshops of begeleiding in creatieve activiteiten mogen iets verder weg zijn, zolang ze binnen de gemeente beschikbaar zijn. Er is een lichte trend waarneembaar waarin minder belang wordt gehecht aan culturele voorzieningen in de zeer nabije omgeving. Tegelijkertijd stijgt het percentage Brabanders dat vindt dat niet alle voorzieningen voor iedereen beschikbaar hoeven te zijn. Hoewel deze trends nog niet sterk zichtbaar zijn, zijn ze belangrijk om in het oog te houden bij de volgende meeting.
Kunst, cultuur en erfgoed dragen vooral bij aan ontmoeting en verbinding
Kunst, cultuur en erfgoed dragen volgens Brabanders bij aan verschillende aspecten van de samenleving. Vooral aan ontmoeting en verbinding, maar ook aan het saamhorigheidsgevoel van een buurt. Brabanders vinden de Noord-Brabantse geschiedenis, de monumenten en de Brabantse verhalen, gebruiken en tradities belangrijk voor de Brabantse identiteit (70%).
Brabanders geven meer geld uit aan cultuurbezoek dan aan cultuurbeoefening
In 2023 is 12% niet bereid om geld uit te geven aan cultuurbezoek. De bereidheid van Brabanders om geld uit te geven aan cultuurbezoek daalt over de jaren. Ruim een tiende van de Brabanders (13%) geeft aan hier maandelijks minder dan 10 euro aan te willen besteden. Bijna een derde wil tussen de 10 en 25 euro besteden aan cultuurbezoek. Een kwart is bereid om tussen de 25 en 50 euro per maand uit te geven aan bezoek. Een vijfde wil meer dan 50 euro uitgeven.
De bestedingsbereidheid voor beoefening lijkt nog lager dan bij bezoek. Één op de vier Brabanders (26%) wil geen geld uitgeven aan cultuurbeoefening. Ruim een vijfde van de Brabanders (22%) geeft aan hier maandelijks minder dan 10 euro aan te willen besteden en een vergelijkbare groep wil hier 10 tot 25 euro aan uitgeven. Een kleinere groep (18%) is bereid tussen de 25 en 50 euro uit te geven. Iets meer dan een tiende van de inwoners wil meer dan 50 euro uitgeven.
