Sociaal kapitaal

Kapitaal

Sociaal kapitaal gaat over de maatschappelijke betekenis van kunst en cultuur: de waarde van kunst, cultuur en erfgoed voor het individu en voor de gemeenschap in Brabant. Centraal staan bezoek, beoefening en ondersteuning aan kunst, cultuur en erfgoed. Maar bijvoorbeeld ook waardering voor de sector. Ook kijken we in dit kapitaal naar het verschil tussen Brabanders. Voor het eerst nemen we de culturele doelgroepen onder de loep en presenteren we cijfers over het bereik van het programma Cultuureducatie met Kwaliteit.

Kunst en cultuur zijn van onschatbare waarde voor de samenleving. Ze dragen bij aan het welzijn en de identiteit van mensen en verrijken de gemeenschap. Bezoek aan culturele evenementen en de actieve beoefening van kunst en cultuur spelen hierbij een essentiële rol.

Het verzamelen van cijfers en data over kunst- en cultuurparticipatie is cruciaal voor beleidsmakers om weloverwogen beslissingen te nemen. Het biedt inzicht in trends, behoeften en uitdagingen binnen de sector, en stelt beleidsmakers in staat om het culturele landschap in Brabant te begrijpen en te versterken, en zo bij te dragen aan het welzijn en de welvaart van de provincie.

Brabant ten opzichte van andere provincies 

Het bezoek aan culturele instellingen in Noord-Brabant toont een gemengd beeld. Muziekoptredens en cabaret worden bovengemiddeld bezocht, terwijl de bezoekersaantallen van musea en podiumkunsten variëren. Bioscopen en filmhuizen blijven populair. De bezoekersaantallen fluctueren sterk over de laatste jaren, mede beïnvloed door de coronamaatregelen. Ondanks een lichte daling in het aantal leden van openbare bibliotheken, staat Noord-Brabant nog steeds goed gepositioneerd wat betreft jeugdleden.

Perspectief van Brabanders

Ook als we Brabanders zelf vragen naar hun cultuurbezoek, dan zien we, in lijn met de registratiecijfers, dat bezoek aan moderne podiumkunsten en het museum populair is. Meer nog dan het bezoeken van een festival of bibliotheek. Brabanders geven aan buiten de eigen provincie en naar het buitenland te reizen voor het museum, festivals en dansvoorstellingen. Daarnaast geven zij aan weinig aan cultuurbeoefening te doen via een vereniging en overgrote deel zonder traditionele les. Online les wel steeds meer. Er wordt ook veel gelezen, gedrukte boeken nog altijd het meest populair onder Brabanders.

Brabanders hechten veel waarde aan Brabantse geschiedenis, verhalen en tradities. In lijn met de registratiecijfers in het cultureel kapitaal geven Brabanders zelf ook aan weinig lid te zijn van een culturele vereniging met een verdere daling sinds 2021. Ook steun aan een culturele organisatie daalt met de jaren. Vrijwilligerswerk doen Brabanders vooral binnen popmuziek en erfgoed. Inwoners van Brabant vinden kunst, cultuur en erfgoed belangrijker voor de samenleving dan voor zichzelf als individu. De waardering voor het cultuuraanbod stijgt in de afgelopen jaren consistent.

Verschillen tussen Brabanders

We geven niet alleen een beeld van ‘de Brabander’, we kijken ook naar verschillen tussen Brabanders. Het gaat om verschillen in cultuurconsumptie (bezoek, beoefening, mediagebruik, lidmaatschap, steun en waardering) tussen verschillende leeftijden, geslacht, opleidingsniveau, en woonplaats (grote steden versus de rest). We zien hier bijvoorbeeld dat jongeren actiever zijn in kunst en erfgoed dan de oudere leeftijdsgroepen. Ook zien we dat hoger opgeleiden op alle vlakken meer actief zijn in kunst en erfgoed dan lager opgeleiden. Stedelijkheid lijkt niet veel uit te maken voor cultuurconsumptie.

Culturele doelgroepen

In grote lijnen wijkt Brabant weinig af van de Nederlandse verhoudingen tussen doelgroepen. Binnen Brabant zijn wel verschillen te zien. Al is een groot gedeelte van het culturele aanbod geconcentreerd in de grotere steden, toch vind je de meeste intensieve cultuurgebruikers buiten deze gemeenten. Jongere doelgroepen zijn meer in de steden te vinden, en hoe ouder de doelgroep hoe meer deze in kleinere gemeenten woont.

Ondersteuning Cultuurparticipatie en Cultuureducatie

Uit gesprekken met gemeenten blijkt in vrijwel alle gemeenten een terugloop in leden en vrijwilligers bij amateurkunstorganisaties. Ook is het moeilijk de jeugd te bereiken. Dit zien we terug in het aantal Brabanders dat aangeeft lid te zijn van een vereniging. De toekomstbestendigheid van dit deel van de sector lijkt hierdoor in het geding te komen. Gemeenten maken systeemveranderingen door en werken bewust aan verbindingen met andere domeinen.

Het bereik van het programma Cultuureducatie met Kwaliteit (programma voor cultuureducatie binnen de scholen) is gestegen tussen 2021 en 2023. Met het programma werden in 2023 meer dan 700 scholen en 190.000 leerlingen bereikt in Brabant.

Meer weten?

Bekijk het dashboard voor alle indicatoren over Sociaal kapitaal.

Lees het magazine voor de betekenis van de cijfers in de praktijk.